Νικηφόρος ή Νικηφορίτζης

(11ος αι.). Βυζαντινός ευνούχος, που υπηρέτησε στην Αυλή του Βυζάντιου στα χρόνια του Κωνσταντίνου Γ’ Δούκα (1059-67) και του Μιχαήλ Z’ Δούκα (1071-78), ο οποίος τον διόρισε Λογοθέτη του Δρόμου. Η πολιτική του δράση, καθώς και η έντονη επιρροή του πάνω στο Μιχαήλ Z’, προκάλεσαν τη γενική αγανάκτηση και εξέγερση του λαού. Διαχειρίστηκε με αισχρό τρόπο τα οικονομικά του κράτους, έκανε περικοπή των απαραίτητων για τον στρατό δαπανών, δήμευε περιουσίες, εκποιούσε ιερά εκκλησιαστικά σκεύη για δικό του όφελος και μάλιστα δημιούργησε μονοπώλιο σιταριού, που απαγόρευε την ελεύθερη αγοραπωλησία του προϊόντος. Μετά την επικράτηση του Νικηφόρου Βοτανειάτη (1078-81), ο Ν. αναγκάστηκε να καταφύγει στον Πόντο, αργότερα δε οδηγήθηκε σε μοναστήρι του νησιού Πρίγκιπος, όπου πέθανε από τα βασανιστήρια που του έκαναν, προκειμένου αποκαλύψει τον κρυμμένο θησαυρό του.